Zaburzenia osobowości

Osobowość jest często używanym słowem, służącym do opisania charakterystycznych cech każdego człowieka. Mówimy, że ktoś charakteryzuje się odwagą, uporem, podejrzliwością, altruizmem, skąpstwem itd. W ujęciu psychologicznym osobowość jest to zespół cech, które służą nam do adaptacyjnego radzenia sobie w środowisku społecznym. Osobowość kształtuje się w dzieciństwie i nabiera pełnego kształtu na ogół w okresie dorosłości. Na kształt osobowości główny wpływ mają nasze najwcześniejsze relacje z rodzicami. Zdrowa osobowość charakteryzuje się elastycznością tzn. w zależności od zmian środowiska zmianie ulegają również sposoby radzenia sobie, cele i ambicje. Przykładem może być osoba, która traci swoją wymarzoną pracę. Po pewnym czasie jest gotowa podjąć każdą inną pracę lub tę samą w innym charakterze, żeby się utrzymać (elastyczność). Natomiast osoba która może borykać się z zaburzeniem osobowości nie będzie wstanie podjąć żadnej innej pracy (brak elastyczności).
Co to są w takim razie zaburzenia osobowości? Zaburzenia osobowości, to sztywne i utrwalone sposoby postrzegania i reagowania na otoczenie na tyle nie adaptacyjne, że utrudniają codzienne funkcjonowanie i są przyczyną subiektywnego cierpienia. Osoby zaburzone pod względem osobowościowym, najczęściej w swoim zachowaniu nie zauważają nic niewłaściwego, a winą za niepowodzenie w życiu obarczają otoczenie (rodziców, przyjaciół, współpracowników). Dlatego częstym powodem zgłoszenia się przez takie osoby do specjalisty jest uporczywe narzekanie na ich zachowanie osób z najbliższego otoczenia i zgłaszają się dla tzw. „świętego spokoju”.

Wyróżnia się kilka podstawowych typów zaburzeń osobowości, które charakteryzują się pewnymi stałymi cechami zachowania i sposobami postrzegania siebie i innych:

• Osobowość Paranoiczna: przewrażliwiony, podejrzliwy i autorytarny;
• Osobowość Schizoidalna: aspołeczny, samotnik;
• Osobowość Histrioniczna: emocjonalny, „kwiecisty”, teatralny, płytki uczuciowo;
• Osobowość Narcystyczna: chroniczne wyolbrzymienie poczucia własnej wartości;
• Osobowość Antyspołeczna: trwałe antyspołeczne wzorce zachowań i niezdolność do nauki
  na własnych błędach;
• Osobowość Unikająca: nieśmiały, zalękniony, obawiający się zaryzykować;
• Osobowość Zależna: poszukuje związków uzależniających, naiwny ale i podejrzliwy;
• Osobowość Obsesyjno – kompulsywna: kontrolujący, oficjalny, perfekcyjny, zahamowany
  uczuciowo.

Wszystkie te typy charakteryzują się względnie niewielką zmiennością/elastycznością opisanych cech niezależnie od warunków środowiska, w którym się znajdują. Aby mówić o zaburzeniach osobowości, cechy te muszą utrzymywać się na mniej więcej stałym poziomie przez okres od kilku do kilkunastu lat.

Przyczynami zaburzeń osobowości są wczesne relacje z rodzicami, a właściwie deficyty w tych relacjach. Permanentne zaniedbania potrzeb dziecka takich jak: emocjonalna bliskość, poczucie bezpieczeństwa, akceptacja, zrozumienie ze strony rodzica, może skutkować późniejszym rozwojem zaburzenia osobowości w dorosłym życiu. Leczenie zaburzeń osobowości jest długotrwałe i pracochłonne. Główną metodą leczenia jest psychoterapia. Ponieważ zaburzenia osobowości powstały w relacji z drugim człowiekiem, to również dzięki relacji z psychoterapeutą można się wyleczyć z zaburzeń osobowości. Terapia zaburzeń osobowości to długi i skomplikowany proces często kilku letni. Jest tak dlatego, ponieważ zaburzenia osobowości u danej jednostki również kształtowały się przez wiele lat.

Człowiek i jego osobowość to bardzo złożony i skomplikowany mechanizm, jednak jak każdy mechanizm rządzi się określonymi prawami, które warto poznawać by dzięki temu móc się zmieniać.

Bibliografia:
Carson, R.C, Butcher, J.N i Mineka, S. (2006) Psychologia zaburzeń. Gdańsk:
Wydawnictwo Psychologiczne
Meyer. R. (2008) Psychopatologia. Jeden przypadek- wiele teorii. Gdańsk: Wydawnictwo
Psychologiczne